هدی لامار هنرپیشه‌ای موفق با ذهنی درخشان و شوری برای اختراع و فناوری بود. تکنولوژی وای-فای که زندگی امروز بدون آن ممکن نیست، مدیون ایده و اختراع پیشگام او در ارائه فناوری پرش فرکانس[1] است . به همین دلیل او را مادر وای-فای می‌نامند؛ هرچند اختراعات او محدود به فناوری ” پرش فرکانس ” نبود.
[1] Frequency hopping
دانشمندان از حدود یک سده قبل از فراونهوفر علاقمند به مطالعه در مورد شعله[1] و علت ایجاد رنگ‌های مختلف در آن شدند. در سال ۱۷۵۳ اندره ئاس مارگارف شیمی‌دان آلمانی با قرار دادن منشور درجلوی شعله نمک (حاوی سدیم) متوجه خطوط درخشانی در محلی ثابت از طیف آن شد که به رنگ زرد بود.
شعله نمک سدیم به رنگ زرد و شعله پتاس به رنگ بنفش بود.
[1] Flame
پانکراس یا لوزالمعده تا مدت‌ها برای پزشکان جنبه اسرارآمیز و رازوَرانه داشته است. جراحان پانکراس والتر هس و جان هاوارد معتقدند که کشف مجرای ویرسونگ[1] یک نقطه عطف مهم در تاریخ طب و جراحی بوده است. یوهان گئورک ویرسونگ، آناتومیست آلمانی در سال ۱۶۴۲ در حالی‌که جسد یک قاتل را در دانشگاه پادوا کالبد شکافی می‌کرد ، مجرای ویرسونگ را کشف کرد.
[1] Pancreatic duct
پاپ آربن دوم ( ۴۱۲-۴۷۷ ه. ش.) از تأثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخ بوده است. مجله لایف[1] در ویژه نامه سال 2022 خود، وی را در زمره ۱٠٠ نفری قرار داده که در طول تاریخ جهان را متحول کردند.
ولتر متفکر عصر روشنگری اروپا نوشته است: “در طی تاریخ بشریت، ادیان بسی بیش از بلایای طبیعی و اپیدمی‌های طاعون و وبا باعث قتل و کشتار انسان‌ها شده‌اند.”
[1] Life
لیزه مایتنر فیزیک‌دان برجسته اتریشی قرن بیستم بود که همراه با اتو هان دانشمند شیمی مؤسسه کایزر ویلهلم در برلین، یکی از شگرف‌ترین پدیده‌های فیزیکی یعنی شکافت اتم [1]را کشف ومکانیسم آن را تبیین کرد. اینشتین به او لقب
(German Marie Curie) داده بود.
[1] Nuclear fission
سیر و سلوک ذهن بشری شگفت‌انگیز است. انسان به محض نَشو و نما بر روی کره زمین بر آن شد تا از اسرار طبیعت آگاه شود و از ساز و کار پدیده‌های آن رمزگشایی کند. در سنگ نبشته‌های بابلیان قدیم، ریاضیات چرخه‌های ۶۸۵۸ روز و ۸ ساعته ساروس[1] که آن‌ها را قادر به پیشگویی کسوف[2] می‌کرد، تشریح شده است (کسوف وقتی رخ می‌دهد که ماه حائل بین زمین و خورشید می‌شود و بخشی از زمین در سایه‌ای که ماه به‌طور کامل یا جزئی جلوی نور خورشید را می‌گیرد، فرو می‌رود).
در سال ۱۹٠۱ غواصان در عمق دریای اِژه از میان تکه‌های یک کشتی باستانی غرق شده یونان متعلق به قرن اول پیش از میلاد حوالی جزیره آنتیکیثرا[3]، قطعه‌ای فلزی پیدا کردند که به نظر می‌آمد یک ابزار پیچیده باستانی باشد. بررسی بیشتر با X ray نشان داد که این دستگاه حاوی ۳۷چرخ دنده است ومدل‌سازی‌ها نشان داد که این وسیله در واقع یک کامپیوتر آنالوگ باستانی و قدیمی‌ترین رایانه (مکانیکی) ساخته شده به دست بشر در قرن یک قبل از میلاد بوده است. مهمترین کارکرد این رایانه آنالوگ که احتمالا هیپارخوس دانشمند نجوم برجسته آن زمان و دستیارانش از آن استفاده می‌کرده‌اند، محاسبه چرخه‌های ساروس و پیش‌بینی مهمترین وقایع نجومی مانند کسوف و خسوف بوده است.
[1] Saros Cycles
[2] Solar eclipse
[3] Antikythera
مِی جمیسن فضانورد، پزشک، مهندس شیمی و فعال در گسترش دانش و اقدامات بشر دوستانه آمریکایی است. دکتر مِی جمیسن در اکتبر ۱۹۵۶ در شهر دکاتور[1] ایالت جنوبی آلاباما در آمریکا متولد شد و از کودکی شیفته آموختن علم شد. او که دختری سیاهپوست بود، در سال‌های بعدی عمر خود موفقیت‌ها و دستاوردهای فراوانی کسب کرد و اکنون الگو بسیاری از نوجوانان است که دوست دارند مسیر دانش و فناوری را در آینده بپیمایند.
الهام‌بخش مِی جمیسن در کودکی سریال پیشتازان فضا[2] و به خصوص شخصیت بازیگر سیاهپوست آن، خانم نیچل نیکولز در نقش ستوان اُهارا[3] بود. در اولین روز حضورش در مهد کودک در پاسخ به معلم که بعدا می‌خواهد چه کاره شود؟ پاسخ داد “دانشمند”. در سال‌های بعد در دبیرستان مفتون پروژه آپولو برای فرستادن انسان به کره ماه شد. در ۱۶ سالگی وارد رشته مهندسی شیمی دانشگاه استنفورد شد، درحالیکه جزء تعداد انگشت‌شمار دختران و تنها دختر دانشجوی سیاهپوست این رشته در دانشگاه بود. او هم زمان در رشته مطالعات آفریقایی- آمریکایی نیز به تحصیل پرداخت و لیسانس گرفت. پس از اخذ مدرک مهندسی شیمی در دانشگاه کُرنِل[4] در نیویورک پزشکی خواند. دکتر جمیسن سپس مدتی در کمپ پناهندگان کامبوجی در تایلند به ارائه خدمات پزشکی به آنان پرداخت؛ سپس ۲ سال در کشورهای لیبریا و سیرالئون در غرب آفریقا به طبابت برای مردم آنجا اهتمام نمود.
[1] Decatur
[2]Star Trek
[3] Uhura
[4] Cornell
[1] Pancreatic duct
قاطرچی‌ای که دانشمند کیهان‌شناسی شد سرگذشت و ماجراهای دانشمندی است که مسیر رشد و تعالی علمی را با دستان خالی و در اوج فقر شروع کرد و با انگیزه فراوان و الهام‌بخشی عظمت کیهان بر روح تعالی گرایش، و همچنین با کشفیاتش، به توسعه دانش اختر فیزیک کمک شایانی نمود.
میلتون هیو میسن در سال ۱۸۷۱ در دوج سنتر [1]در مینه سوتا آمریکا به دنیا آمد. در ۱۴ سالگی ترک تحصیل کرد و برای گذران زندگی در مزارع به کارگری پرداخت. در طی سال‌های دهه اول قرن بیستم که رصدخانه کوه ویلسون در کالیفرنیا با پیگیری دانشمندانی چون ادوین هابل و جرج الری هیل در حال ساخت بود، هیو میسن قاطرچی کوه ویلسون بود و کارش حمل مصالح ساختمانی و ادوات رصدی با قاطر به بالای کوه برای احداث رصدخانه ویلسون بود.
[1] Dodge center
نیوتون را می‌توان صاحب زیباترین ذهنی دانست که بشریت تا کنون به ارمغان آورده است. هیچ کس دامنه فهم بشر را مانند نیوتون گسترش نبخشید. او قانون گرانش عمومی و اصول مکانیک سماوی را کشف کرد. پیش از او کُپرنیک، گالیله و کپلر گام‌های بلندی در راه گسترش دانش بشر برداشته بودند، ولی نیوتون هفت شهر عشق را درنوردید.
چندین قرن قبل از این که هواپیماها به پرواز درآیند و فضاپیماها بتوانند زمین را ترک کرده و پای در عرصه کیهان لایتناهی بگذارند، نیوتون قوانین و اصول آن را تبیین کرد. نیوتون از غور در مکانیسم گردش ماه به دور زمین به کشف قوانین گرانش عالم دست یافت. او در این سیر انفسی خود مجبور شد رشته جدیدی از ریاضیات (حسابان یا حساب جامعه و فاضله / دیفرانسیل و انتگرال) را ابداع و قوانین آن را بسط و گسترش دهد.
اهتمام پزشکان مرد به امر زایمان مادران و مامایی[1] عمدتا در قرن هیجده میلادی شایع شد و در این دوران بود که پزشکان مردکنترل این شغل را به دست گرفتند. با این حال تابوهایی[2] که مردان را از پرداختن به امر مامایی/ زایمان دور می‌کردند، نقش مهمی در تاریخ پزشکی بازی کرده‌اند. یکی از گویاترین داستان‌ها در مورد تابوی جنسیت در شغل مامایی سرگذشت مجازات دکتر ورت در شهر هامبورگ آلمان است.
[1] Midwifery
[2] Taboo
اِروین شرودینگر دانشمند اتریشی از مغزهای نظریه کوانتوم در فیزیک است که طی سه دهه اول قرن بیستم شناخت و فهم بشر از جهان را کُن فَیکون کرد. معادله موج شرودینگر پاسخ وی به این سؤال است كه “اگر ماده بتواند مثل موج عمل کند، معادله‌ای که ان رفتار را باید توضیح دهد چیست؟”
میچیو کاکو می‌نویسد: “معادله موج شرودینگر، قلب نظریه کوانتوم است. درست همان‌گونه که قوانین مکانیک نیوتون قلب فیزیک کلاسیک هستند. من گاهی در دانشگاه سیتی نیویورک یک ترم کامل را به تدریس و تشریح مفاهیم این معادله اختصاص می‌دهم.”
پاره‌ای از دانشمندان و پژوهشگران پزشکی آزمون‌های خطرناکی را بر روی خود انجام داده‌اند تا به علت بیماری‌ها یا مکانیسم اثر عوامل بیماری‌زا پی ببرند. انگیزه آنان در این خودآزمایی‌ها صرفا از روی کنجکاوی نبوده، بلکه درپی تخفیف آلام بشر بوده‌اند. درواقع آن‌ها از بزرگواری روح برخوردار بوده‌اند. در این جا به چند نمونه از این خود آزمایی‌ها می‌پردازیم.
وِرنر فورسمن پزشک آلمانی در زمانی که دستیار جراحی بود، این فرضیه را مطرح کرد که می‌توان کاتتری را از طریق سیاه رگ‌های ساعد دست به داخل قلب راند و بدین ترتیب عرضه دارو یا تزریق ماده حاجب برای اقدامات تشخیصی، بسیار موثرتر خواهد بود. البته تا آن زمان فکر می‌کردند این کار می‌تواند موجب مرگ فرد شود.
هایپِشیا[1] اهل بندر اسکندریه (۴۱۵-۳۷۰ ق.م.) نخستین بانوی ریاضیدان شناخته شده در تاریخ است. هایپِشیا در بندر اسکندریه[2]نشو و نما کرد. آثار ریاضی او شامل شرح و تفسیری بر کتاب آریثمتیکا[3] اثر دیوفانتوس می‌باشد.
یکی از مسایلی که مطرح کرده است:
اگر a و b مقادیر مشخصی باشند، عدد صحیحی برای هر یک از x ، y ، a و b بیابید که هر دو معادله زیر صحیح (true) باشند.
X-y = a و x2-y2 = (x-y) + b
[1] Hypatia
[2] Alexandria
[3] Arithmetica
در فیزیک مدرن هر جا می‌نگریم ، آثار تراوشات مغزی آلبرت اینشتین را می‌یابیم. مغز این دانشمند اُعجوبه یک لابراتوار مدرن و پیشرفته ذهنی بود که او انواع نظریه پردازی‌هایش را در آن به بوته راستی آزمایی می‌نهاد. او بیشترین اصالت‌ها را در این راه برای الهام[1] و تصور[2] قائل بود و آن را در جایگاهی بالاتر از نبوغ قرار می‌داد؛ گرچه تفکیک این مقوله‌ها از یک دیگر مشکل است.
سیاهچاله‌ها نیز یکی از نتایج و پیشگویی‌های معادلات ریاضی اینشتین در نظریه نسبیت عام بودند که به همت و تلاش دانشمندان سرآمدی همچون کارل شوارتز شیلد، استیفن هاوکینگ و راجر پِن روز ( اولین و تنها ریاضیدانی که جایزه نوبل فیزیک گرفته است)، خصوصیات آن‌ها تبیین گشت.
اما شاید شاه بیت غزل را این بار هم یک بانوی دانشمند سرود. سیاهچاله‌ها، این غول‌های محیرالعقول کیهانی که همه چیز را می‌بلعند و حتی نور نیز از جاذبه سهمگین آن‌ها توان گریز ندارد، چگونه آشکارسازی شدند؟
[1] Inspiration
[2] Imagination
آیلین ماری کالینز متولد ۱۹۵۶ در نیویورک. در کالج کورنینگ به تحصیل ریاضیات پرداخت و مدرک کارشناسی ارشد خود در ریاضی را از دانشگاه Syracuse دریافت کرد و به استخدام نیروی هوایی آمریکا درآمد. وی دومین بانوی خلبان در نیروی هوایی آمریکا بوده است. اولین بار به‌عنوان فضانورد در سال ۱۹۹۰ با شاتل به پایگاه فضایی MIR پرواز و با فضانوردان روسی ملاقات کرد. در سال ۱۹۹۷ نشان و جایزه Harmon trophy به وی اهداء شد. این جایزه از طرف دولت آمریکا به دانشمندان حوزه هوا – فضا با برترین دستاوردها تعلق می‌گیرد.
ماکس پلانک از غول های دانش فیزیک و بنیان‌گذار فیزیک کوانتوم است.ماکس پلانک پس از اخذ دیپلم خود با رتبه ممتاز ، تصمیم به ادامه تحصیل در رشته فیزیک گرفت. استادش هرمان مولر به وی توصیه کرد تا رشته دیگری بخواند ، چون هر آن چه در دانش فیزیک بوده است ،کشف شده و این دانش تقریبا ً به انتهای راه رسیده و مطلب تازه ای برای گفتن ندارد. با این حال او در دانشگاه مونیخ و برلین فیزیک را ادامه داد و انقلابی شگرف در این رشته برپا کرد و به دنبال او چشمه جوشانی از دانشمندان و نوابغ در اوایل قرن بیستم ظهور کردند که جهان و تمدن مدرن را با دستاورد های خود دگرگون کردند. ژرژ گاموف در کتاب خود “سی سالی که فیزیک را متحول کرد” به شرح این بُرهه از تاریخ علم پرداخته است. یک پایه دیگر این‌تحول شگرف کوری ها بودند ماری و پیر گوری که به همراه بکرل رادیو اکتیویته را کشف و دانش آن را توسعه دادند. بلا فاصله اینشتین ظهور کرد که خود از بنیان‌گذاران دیگر تئوری کوانتوم بود و با تبیین کوانتومی اثر فوتو الکتریک جایزه نوبل گرفت. او به علاوه نظریه نسبیت خاص و عام را ارائه داد که همراه با کشفیات اِدوین هابل انفجاری در دانش نجوم و اختر فیزیک ایجاد کردند که تا کنون امواج زاینده آن در حال تَلَألُوء است.
آنتونیو اِسکارپا پزشک نابغه ایتالیایی (۱۷۵۲ – ۱۸۳۲) در ۱۸ سالگی مدرک دکترای خود را از دانشگاه پاویا گرفت. وی سپس به مدت ۵۰ سال استاد آناتومی (تشریح) دانشکده پزشکی همین دانشگاه بود. امروزه نام او عمدتا به خاطر چاپ کتابش درمورد دستاوردهای تشریح ساختمان گوش انسان به وسیله او، در تاریخ پزشکی به یادگار مانده است.
کتاب او که درسال ۱۷۷۲ منتشر شد ، به توصیف دقیق ساختمان پیچیده و تو در توی گوش درونی می‌پردازد.
کشف آدرنالین از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا اولین هورمون آندوکرین (ترشح شده از غدد درون ریز) است که استخراج و تولید آزمایشگاهی شد و به این ترتیب دانش هورمون‌شناسی[1] بنیان‌گذاری گردید. هورمون‌ها پیام آورانی[2] هستند که از غدد درون ریز ترشح شده و با گردش خون به سراسر بدن منتقل می‌شوند و سلول‌های خاصی را در بافت های مختلف مورد اثر قرار می‌دهند.
شکل 1: کلاس درس تشریح ( آناتومی) دکتر نیکلاس تولپ در سال ۱۶۳۲ . نقاشی رنگ و روغن روی بوم – اثر نقاش شهیر هلندی رامبراند (۱۶۰۶-۱۶۶۹).شرح عکس : یکی از جلسات کلاس تشریح دکتر نیکلاس تولپ ، پزشک و جراح هلندی قرن ۱۷ است که ساختار عضلات و تاندون های بازو را به دانشجویان دانشگاه توضیح می دهد. دکتر تولپ علاوه بر طبابت و تدریس آناتومی ، رجل سیاسی و شهردار آمستردام نیز بود. این نقاشی را رامبراند نقاش شهیر و برجسته هلندی معاصر وی به تصویر کشیده است.
اگرچه کشف استخوان های انسان- مانند در سال ۱۸۵۶ در غاری در دره نئاندرتال در نزدیکی دوسلدورف آلمان ، در ابتدا چندان مورد توجه قرار نگرفت ؛ اما در نهایت نحوه نگرش ما انسان ها به خودمان را متحول کرد.از لحاظ اجتماعی این گونه اکتشافات علمی اوایل قرن نوزدهم برای جامعه غرب که به روایت انجیلی داستان آفرینش پایبند بود، بسیار نگران کننده بود. در کنار فسیل‌های انسان‌های نئاندرتال معمولا ابزار سنگی و استخوان های حیوانات منقرض شده عصر یخبندان مانند ماموت ها، گوزن‌های غول‌پیکر و کرگدن‌های پُر مو نیز یافت می‌شد. قدمت انسان نئاندرتال بَسی بیشتر از آن بود که قبلا (مطابق آیات کتب عهد قدیم و جدید ) برآورد شده بود؛ و خصوصیات فیزیکی آن‌ها با انسان خردمند[1] که ما انسان‌های امروزین هستیم تفاوت هایی داشت.
لودویگ بولتزمن که قوانین ترمودینامیک را پایه گذاری کرد، در سال 1906 در تکاپو برای اثبات وجود اتم‌ها دچار افسردگی شد و دست به خودکشی زد. روی سنگ قبرش معادله معروف او نوشته شده:
s=k. log w
لودویگ بولتزمن دانشمند نظریه پرداز اتریشی در خط اتصال دو قرن نوزدهم و بیستم نشو و نما کرد ( ۱۸۴۴ – ۱۹۰۶ ). او در وین متولد شد و دوران تحصیلات درخشانی در دانشگاه وین داشت. در رشته فیزیک دکترا گرفت و در دانشگاه وین استادیار شد. شهرت وی عمدتا به خاطر پژوهش های او در ترمودینامیک است. او از درخشان ترین ذهن های فیزیک -ریاضی و فلسفی تاریخ علم بوده است.
در اُکتبر سال ۱۸۳۱ بیماری ترسناک جدیدی در انگلستان شایع شد و به سرعت گسترش یافت. در طول دو سال بعد ، هزاران نفر از این بیماری اسرارآمیز جان سپردند. به قدری این بیماری وحشی بود که فردی می‌توانست شبانگاه کاملا سالم باشد ولی سحرگاه بعدی جسد او دَفن شود. مردم در وحشت به سر می بردند و در و پنجره‌ها را برای در امان بودن از میاسما (هوای آلوده به عامل بیماری‌زا، در تصورِ مردمِ آن زمان) چِفت و بَست می‌کردند. این بیماری همان وَبا [1]بود که امروز می‌دانیم عامل آن باکتری به نام ویبریو کالِرا [2]اَست که از طریق آشامیدن آب یا خوردن هوای آلوده به مدفوع انسان منتقل می‌شود. اسهال شدیدی که این بیماری ایجاد می‌کند در طول تاریخ باعث مرگ میلیون ها نفر شده است.
تلسکوپ هابل از آوریل ۱۹۹۰ که در مدار پایینی زمین قرارگرفت تا کنون دستاورد های شگفتی داشته است. طی چندین مرحله تعمیر و upgrade شده است ؛ کماکان به اکتشافات و شگفتی آفرینی های خود ادامه می دهد و احتمالا تا ۲۰۴۰ میلاد ی نیز به فعالیت خود ادامه خواهد داد.
ایده تلسکوپ فضایی هابل با اهتمام و پیگیری Lyman Spitzer اختر فیزیک‌دان آمریکایی شکل گرفت. وی در جلسات و رایزنی‌های متعدد با مسئولین ناسا آن‌ها را قانع کرد که ساختن تلسکوپی که در خارج از جو زمین مستقر شود برای افزایش در ک بشر از کیهان ضروری است.
هدی لامار هنرپیشه‌ای موفق با ذهنی درخشان و شوری برای اختراع و فناوری بود. تکنولوژی وای-فای که زندگی امروز بدون آن ممکن نیست، مدیون ایده و اختراع پیشگام او در ارائه فناوری پرش فرکانس[1] است . به همین دلیل او را مادر وای-فای می‌نامند؛ هرچند اختراعات او محدود به فناوری ” پرش فرکانس ” نبود.
[1] Frequency hopping
دانشمندان از حدود یک سده قبل از فراونهوفر علاقمند به مطالعه در مورد شعله[1] و علت ایجاد رنگ‌های مختلف در آن شدند. در سال ۱۷۵۳ اندره ئاس مارگارف شیمی‌دان آلمانی با قرار دادن منشور درجلوی شعله نمک (حاوی سدیم) متوجه خطوط درخشانی در محلی ثابت از طیف آن شد که به رنگ زرد بود.
شعله نمک سدیم به رنگ زرد و شعله پتاس به رنگ بنفش بود.
[1] Flame
سیر و سلوک ذهن بشری شگفت‌انگیز است. انسان به محض نَشو و نما بر روی کره زمین بر آن شد تا از اسرار طبیعت آگاه شود و از ساز و کار پدیده‌های آن رمزگشایی کند. در سنگ نبشته‌های بابلیان قدیم، ریاضیات چرخه‌های ۶۸۵۸ روز و ۸ ساعته ساروس[1] که آن‌ها را قادر به پیشگویی کسوف[2] می‌کرد، تشریح شده است (کسوف وقتی رخ می‌دهد که ماه حائل بین زمین و خورشید می‌شود و بخشی از زمین در سایه‌ای که ماه به‌طور کامل یا جزئی جلوی نور خورشید را می‌گیرد، فرو می‌رود).
در سال ۱۹٠۱ غواصان در عمق دریای اِژه از میان تکه‌های یک کشتی باستانی غرق شده یونان متعلق به قرن اول پیش از میلاد حوالی جزیره آنتیکیثرا[3]، قطعه‌ای فلزی پیدا کردند که به نظر می‌آمد یک ابزار پیچیده باستانی باشد. بررسی بیشتر با X ray نشان داد که این دستگاه حاوی ۳۷چرخ دنده است ومدل‌سازی‌ها نشان داد که این وسیله در واقع یک کامپیوتر آنالوگ باستانی و قدیمی‌ترین رایانه (مکانیکی) ساخته شده به دست بشر در قرن یک قبل از میلاد بوده است. مهمترین کارکرد این رایانه آنالوگ که احتمالا هیپارخوس دانشمند نجوم برجسته آن زمان و دستیارانش از آن استفاده می‌کرده‌اند، محاسبه چرخه‌های ساروس و پیش‌بینی مهمترین وقایع نجومی مانند کسوف و خسوف بوده است.
[1] Saros Cycles
[2] Solar eclipse
[3] Antikythera
پاره‌ای از دانشمندان و پژوهشگران پزشکی آزمون‌های خطرناکی را بر روی خود انجام داده‌اند تا به علت بیماری‌ها یا مکانیسم اثر عوامل بیماری‌زا پی ببرند. انگیزه آنان در این خودآزمایی‌ها صرفا از روی کنجکاوی نبوده، بلکه درپی تخفیف آلام بشر بوده‌اند. درواقع آن‌ها از بزرگواری روح برخوردار بوده‌اند. در این جا به چند نمونه از این خود آزمایی‌ها می‌پردازیم.
وِرنر فورسمن پزشک آلمانی در زمانی که دستیار جراحی بود، این فرضیه را مطرح کرد که می‌توان کاتتری را از طریق سیاه رگ‌های ساعد دست به داخل قلب راند و بدین ترتیب عرضه دارو یا تزریق ماده حاجب برای اقدامات تشخیصی، بسیار موثرتر خواهد بود. البته تا آن زمان فکر می‌کردند این کار می‌تواند موجب مرگ فرد شود.
لیزه مایتنر فیزیک‌دان برجسته اتریشی قرن بیستم بود که همراه با اتو هان دانشمند شیمی مؤسسه کایزر ویلهلم در برلین، یکی از شگرف‌ترین پدیده‌های فیزیکی یعنی شکافت اتم [1]را کشف ومکانیسم آن را تبیین کرد. اینشتین به او لقب
(German Marie Curie) داده بود.
[1] Nuclear fission
پاپ آربن دوم ( ۴۱۲-۴۷۷ ه. ش.) از تأثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخ بوده است. مجله لایف[1] در ویژه نامه سال 2022 خود، وی را در زمره ۱٠٠ نفری قرار داده که در طول تاریخ جهان را متحول کردند.
ولتر متفکر عصر روشنگری اروپا نوشته است: “در طی تاریخ بشریت، ادیان بسی بیش از بلایای طبیعی و اپیدمی‌های طاعون و وبا باعث قتل و کشتار انسان‌ها شده‌اند.”
[1] Life
اِروین شرودینگر دانشمند اتریشی از مغزهای نظریه کوانتوم در فیزیک است که طی سه دهه اول قرن بیستم شناخت و فهم بشر از جهان را کُن فَیکون کرد. معادله موج شرودینگر پاسخ وی به این سؤال است كه “اگر ماده بتواند مثل موج عمل کند، معادله‌ای که ان رفتار را باید توضیح دهد چیست؟”
میچیو کاکو می‌نویسد: “معادله موج شرودینگر، قلب نظریه کوانتوم است. درست همان‌گونه که قوانین مکانیک نیوتون قلب فیزیک کلاسیک هستند. من گاهی در دانشگاه سیتی نیویورک یک ترم کامل را به تدریس و تشریح مفاهیم این معادله اختصاص می‌دهم.”
مِی جمیسن فضانورد، پزشک، مهندس شیمی و فعال در گسترش دانش و اقدامات بشر دوستانه آمریکایی است. دکتر مِی جمیسن در اکتبر ۱۹۵۶ در شهر دکاتور[1] ایالت جنوبی آلاباما در آمریکا متولد شد و از کودکی شیفته آموختن علم شد. او که دختری سیاهپوست بود، در سال‌های بعدی عمر خود موفقیت‌ها و دستاوردهای فراوانی کسب کرد و اکنون الگو بسیاری از نوجوانان است که دوست دارند مسیر دانش و فناوری را در آینده بپیمایند.
الهام‌بخش مِی جمیسن در کودکی سریال پیشتازان فضا[2] و به خصوص شخصیت بازیگر سیاهپوست آن، خانم نیچل نیکولز در نقش ستوان اُهارا[3] بود. در اولین روز حضورش در مهد کودک در پاسخ به معلم که بعدا می‌خواهد چه کاره شود؟ پاسخ داد “دانشمند”. در سال‌های بعد در دبیرستان مفتون پروژه آپولو برای فرستادن انسان به کره ماه شد. در ۱۶ سالگی وارد رشته مهندسی شیمی دانشگاه استنفورد شد، درحالیکه جزء تعداد انگشت‌شمار دختران و تنها دختر دانشجوی سیاهپوست این رشته در دانشگاه بود. او هم زمان در رشته مطالعات آفریقایی- آمریکایی نیز به تحصیل پرداخت و لیسانس گرفت. پس از اخذ مدرک مهندسی شیمی در دانشگاه کُرنِل[4] در نیویورک پزشکی خواند. دکتر جمیسن سپس مدتی در کمپ پناهندگان کامبوجی در تایلند به ارائه خدمات پزشکی به آنان پرداخت؛ سپس ۲ سال در کشورهای لیبریا و سیرالئون در غرب آفریقا به طبابت برای مردم آنجا اهتمام نمود.
[1] Decatur
[2]Star Trek
[3] Uhura
[4] Cornell
[1] Pancreatic duct
قاطرچی ای که دانشمند کیهان‌شناسی شد سرگذشت و ماجراهای دانشمندی است که مسیر رشد و تعالی علمی را با دستان خالی و در اوج فقر شروع کرد و با انگیزه فراوان و الهام‌بخشی عظمت کیهان بر روح تعالی گرایش، و همچنین با کشفیاتش، به توسعه دانش اختر فیزیک کمک شایانی نمود.
میلتون هیو میسن در سال ۱۸۷۱ در دوج سنتر [1]در مینه سوتا آمریکا به دنیا آمد. در ۱۴ سالگی ترک تحصیل کرد و برای گذران زندگی در مزارع به کارگری پرداخت. در طی سال‌های دهه اول قرن بیستم که رصدخانه کوه ویلسون در کالیفرنیا با پیگیری دانشمندانی چون ادوین هابل و جرج الری هیل در حال ساخت بود، هیو میسن قاطرچی کوه ویلسون بود و کارش حمل مصالح ساختمانی و ادوات رصدی با قاطر به بالای کوه برای احداث رصدخانه ویلسون بود.
[1] Dodge center
اهتمام پزشکان مرد به امر زایمان مادران و مامایی[1] عمدتا در قرن هیجده میلادی شایع شد و در این دوران بود که پزشکان مردکنترل این شغل را به دست گرفتند. با این حال تابوهایی[2] که مردان را از پرداختن به امر مامایی/ زایمان دور می‌کردند، نقش مهمی در تاریخ پزشکی بازی کرده‌اند. یکی از گویاترین داستان‌ها در مورد تابوی جنسیت در شغل مامایی سرگذشت مجازات دکتر ورت در شهر هامبورگ آلمان است.
[1] Midwifery
[2] Taboo
هایپِشیا[1] اهل بندر اسکندریه (۴۱۵-۳۷۰ ق.م.) نخستین بانوی ریاضیدان شناخته شده در تاریخ است. هایپِشیا در بندر اسکندریه[2] نشو و نما کرد. آثار ریاضی او شامل شرح و تفسیری بر کتاب آریثمتیکا[3] اثر دیوفانتوس می‌باشد.
یکی از مسایلی که مطرح کرده است:
اگر a و b مقادیر مشخصی باشند، عدد صحیحی برای هر یک از x ، y ، a و b بیابید که هر دو معادله زیر صحیح (true) باشند.
X-y = a و x2-y2 = (x-y) + b
[1] Hypatia
[2] Alexandria
[3] Arithmetica
در فیزیک مدرن هر جا می‌نگریم ، آثار تراوشات مغزی آلبرت اینشتین را می‌یابیم. مغز این دانشمند اُعجوبه یک لابراتوار مدرن و پیشرفته ذهنی بود که او انواع نظریه پردازی‌هایش را در آن به بوته راستی آزمایی می‌نهاد. او بیشترین اصالت‌ها را در این راه برای الهام[1] و تصور[2] قائل بود و آن را در جایگاهی بالاتر از نبوغ قرار می‌داد؛ گرچه تفکیک این مقوله‌ها از یک دیگر مشکل است.
سیاهچاله‌ها نیز یکی از نتایج و پیشگویی‌های معادلات ریاضی اینشتین در نظریه نسبیت عام بودند که به همت و تلاش دانشمندان سرآمدی همچون کارل شوارتز شیلد، استیفن هاوکینگ و راجر پِن روز ( اولین و تنها ریاضیدانی که جایزه نوبل فیزیک گرفته است)، خصوصیات آن‌ها تبیین گشت.
اما شاید شاه بیت غزل را این بار هم یک بانوی دانشمند سرود. سیاهچاله‌ها، این غول‌های محیرالعقول کیهانی که همه چیز را می‌بلعند و حتی نور نیز از جاذبه سهمگین آن‌ها توان گریز ندارد، چگونه آشکارسازی شدند؟
[1] Inspiration
[2] Imagination
نیوتون را می‌توان صاحب زیباترین ذهنی دانست که بشریت تا کنون به ارمغان آورده است. هیچ کس دامنه فهم بشر را مانند نیوتون گسترش نبخشید. او قانون گرانش عمومی و اصول مکانیک سماوی را کشف کرد. پیش از او کُپرنیک، گالیله و کپلر گام‌های بلندی در راه گسترش دانش بشر برداشته بودند، ولی نیوتون هفت شهر عشق را درنوردید.
چندین قرن قبل از این که هواپیماها به پرواز درآیند و فضاپیماها بتوانند زمین را ترک کرده و پای در عرصه کیهان لایتناهی بگذارند، نیوتون قوانین و اصول آن را تبیین کرد. نیوتون از غور در مکانیسم گردش ماه به دور زمین به کشف قوانین گرانش عالم دست یافت. او در این سیر انفسی خود مجبور شد رشته جدیدی از ریاضیات (حسابان یا حساب جامعه و فاضله / دیفرانسیل و انتگرال) را ابداع و قوانین آن را بسط و گسترش دهد.
پانکراس یا لوزالمعده تا مدت‌ها برای پزشکان جنبه اسرارآمیز و رازوَرانه داشته است. جراحان پانکراس والتر هس و جان هاوارد معتقدند که کشف مجرای ویرسونگ[1] یک نقطه عطف مهم در تاریخ طب و جراحی بوده است. یوهان گئورک ویرسونگ، آناتومیست آلمانی در سال ۱۶۴۲ در حالی‌که جسد یک قاتل را در دانشگاه پادوا کالبد شکافی می‌کرد ، مجرای ویرسونگ را کشف کرد.
[1] Pancreatic duct
آیلین ماری کالینز متولد ۱۹۵۶ در نیویورک. در کالج کورنینگ به تحصیل ریاضیات پرداخت و مدرک کارشناسی ارشد خود در ریاضی را از دانشگاه Syracuse دریافت کرد و به استخدام نیروی هوایی آمریکا درآمد. وی دومین بانوی خلبان در نیروی هوایی آمریکا بوده است. اولین بار به‌عنوان فضانورد در سال ۱۹۹۰ با شاتل به پایگاه فضایی MIR پرواز و با فضانوردان روسی ملاقات کرد. در سال ۱۹۹۷ نشان و جایزه Harmon trophy به وی اهداء شد. این جایزه از طرف دولت آمریکا به دانشمندان حوزه هوا – فضا با برترین دستاوردها تعلق می‌گیرد.
آنتونیو اِسکارپا پزشک نابغه ایتالیایی (۱۷۵۲ – ۱۸۳۲) در ۱۸ سالگی مدرک دکترای خود را از دانشگاه پاویا گرفت. وی سپس به مدت ۵۰ سال استاد آناتومی (تشریح) دانشکده پزشکی همین دانشگاه بود. امروزه نام او عمدتا به خاطر چاپ کتابش درمورد دستاوردهای تشریح ساختمان گوش انسان به وسیله او، در تاریخ پزشکی به یادگار مانده است.
کتاب او که درسال ۱۷۷۲ منتشر شد ، به توصیف دقیق ساختمان پیچیده و تو در توی گوش درونی می‌پردازد.
ماکس پلانک از غول های دانش فیزیک و بنیان‌گذار فیزیک کوانتوم است.ماکس پلانک پس از اخذ دیپلم خود با رتبه ممتاز ، تصمیم به ادامه تحصیل در رشته فیزیک گرفت. استادش هرمان مولر به وی توصیه کرد تا رشته دیگری بخواند ، چون هر آن چه در دانش فیزیک بوده است ،کشف شده و این دانش تقریبا ً به انتهای راه رسیده و مطلب تازه ای برای گفتن ندارد. با این حال او در دانشگاه مونیخ و برلین فیزیک را ادامه داد و انقلابی شگرف در این رشته برپا کرد و به دنبال او چشمه جوشانی از دانشمندان و نوابغ در اوایل قرن بیستم ظهور کردند که جهان و تمدن مدرن را با دستاورد های خود دگرگون کردند. ژرژ گاموف در کتاب خود “سی سالی که فیزیک را متحول کرد” به شرح این بُرهه از تاریخ علم پرداخته است. یک پایه دیگر این‌تحول شگرف کوری ها بودند ماری و پیر گوری که به همراه بکرل رادیو اکتیویته را کشف و دانش آن را توسعه دادند. بلا فاصله اینشتین ظهور کرد که خود از بنیان‌گذاران دیگر تئوری کوانتوم بود و با تبیین کوانتومی اثر فوتو الکتریک جایزه نوبل گرفت. او به علاوه نظریه نسبیت خاص و عام را ارائه داد که همراه با کشفیات اِدوین هابل انفجاری در دانش نجوم و اختر فیزیک ایجاد کردند که تا کنون امواج زاینده آن در حال تَلَألُوء است.
کشف آدرنالین از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا اولین هورمون آندوکرین (ترشح شده از غدد درون ریز) است که استخراج و تولید آزمایشگاهی شد و به این ترتیب دانش هورمون‌شناسی[1] بنیان‌گذاری گردید. هورمون‌ها پیام آورانی[2] هستند که از غدد درون ریز ترشح شده و با گردش خون به سراسر بدن منتقل می‌شوند و سلول‌های خاصی را در بافت های مختلف مورد اثر قرار می‌دهند.
شکل 1: کلاس درس تشریح ( آناتومی) دکتر نیکلاس تولپ در سال ۱۶۳۲ . نقاشی رنگ و روغن روی بوم – اثر نقاش شهیر هلندی رامبراند (۱۶۰۶-۱۶۶۹).شرح عکس : یکی از جلسات کلاس تشریح دکتر نیکلاس تولپ ، پزشک و جراح هلندی قرن ۱۷ است که ساختار عضلات و تاندون های بازو را به دانشجویان دانشگاه توضیح می دهد. دکتر تولپ علاوه بر طبابت و تدریس آناتومی ، رجل سیاسی و شهردار آمستردام نیز بود. این نقاشی را رامبراند نقاش شهیر و برجسته هلندی معاصر وی به تصویر کشیده است.
اگرچه کشف استخوان های انسان- مانند در سال ۱۸۵۶ در غاری در دره نئاندرتال در نزدیکی دوسلدورف آلمان ، در ابتدا چندان مورد توجه قرار نگرفت ؛ اما در نهایت نحوه نگرش ما انسان ها به خودمان را متحول کرد.از لحاظ اجتماعی این گونه اکتشافات علمی اوایل قرن نوزدهم برای جامعه غرب که به روایت انجیلی داستان آفرینش پایبند بود، بسیار نگران کننده بود. در کنار فسیل‌های انسان‌های نئاندرتال معمولا ابزار سنگی و استخوان های حیوانات منقرض شده عصر یخبندان مانند ماموت ها، گوزن‌های غول‌پیکر و کرگدن‌های پُر مو نیز یافت می‌شد.
لودویگ بولتزمن که قوانین ترمودینامیک را پایه گذاری کرد، در سال 1906 در تکاپو برای اثبات وجود اتم‌ها دچار افسردگی شد و دست به خودکشی زد. روی سنگ قبرش معادله معروف او نوشته شده:
s=k. log w
لودویگ بولتزمن دانشمند نظریه پرداز اتریشی در خط اتصال دو قرن نوزدهم و بیستم نشو و نما کرد ( ۱۸۴۴ – ۱۹۰۶ ). او در وین متولد شد و دوران تحصیلات درخشانی در دانشگاه وین داشت. در رشته فیزیک دکترا گرفت و در دانشگاه وین استادیار شد. شهرت وی عمدتا به خاطر پژوهش های او در ترمودینامیک است. او از درخشان ترین ذهن های فیزیک -ریاضی و فلسفی تاریخ علم بوده است.
تلسکوپ هابل از آوریل ۱۹۹۰ که در مدار پایینی زمین قرارگرفت تا کنون دستاورد های شگفتی داشته است. طی چندین مرحله تعمیر و upgrade شده است ؛ کماکان به اکتشافات و شگفتی آفرینی های خود ادامه می دهد و احتمالا تا ۲۰۴۰ میلاد ی نیز به فعالیت خود ادامه خواهد داد.
ایده تلسکوپ فضایی هابل با اهتمام و پیگیری Lyman Spitzer اختر فیزیک‌دان آمریکایی شکل گرفت. وی در جلسات و رایزنی‌های متعدد با مسئولین ناسا آن‌ها را قانع کرد که ساختن تلسکوپی که در خارج از جو زمین مستقر شود برای افزایش در ک بشر از کیهان ضروری است.
در اُکتبر سال ۱۸۳۱ بیماری ترسناک جدیدی در انگلستان شایع شد و به سرعت گسترش یافت. در طول دو سال بعد ، هزاران نفر از این بیماری اسرارآمیز جان سپردند. به قدری این بیماری وحشی بود که فردی می‌توانست شبانگاه کاملا سالم باشد ولی سحرگاه بعدی جسد او دَفن شود.
موسسه ترویج دانش با عنایت به خداوند متعال با برداشت گامی بزرگ در جهت رشد سطح علمی کشور و توسعه آبادانی هرچه بیشتر در تلاش است ،که بابهره گیری از علوم و فنون جدید و روش های نوین گامی بزرگ در جهت توسعه های علمی و فکری را برای مردمان عزیز کشورمان ایجاد نماید.
تماس با ما
